Geplaatst op 14 november 2022 | Dit project wordt gefinancierd door
Een groot deel van de in de Noordzee voorkomende haaien- en roggensoorten zijn kwetsbaar of met uitsterven bedreigd. Ondanks maatregelen om de vangst van deze soorten te verminderen, worden haaien en roggen nog gevangen als bijvangst in verschillende visserijen. Haaien en roggen hebben echter een erg belangrijke rol binnen de voedselketen en het wegvangen van deze soorten kan negatieve effecten hebben op de gezondheid van de oceanen.
In de Noordzee komen maar liefst acht verschillende roggen en acht verschillende haaien voor. Een overzicht van welke dit zijn, vindt je hier. Van deze soorten worden de stekelrog, blonde rog, gevlekte rog, haringhaai, hondshaai en de gevlekte gladde haai het meeste gevangen.
De haringhaai is het meest gevoelig voor bestandsafname en staat hierom als ‘kwetsbaar’ op de rode lijst van de IUCN. Met uitzondering van de gevlekte rog en de hondshaai hebben de andere haaisoorten en roggensoorten de status ‘gevoelig’. Dit betekent dat de populatie van een soort momenteel stabiel is, maar dat de soort mogelijk kwetsbaar of bedreigd kan worden in de toekomst. Zo blijkt uit recente onderzoeken dat het steeds beter gaat met verschillende roggensoorten in de Noordzee, met name de stekelrog.
Met de ene soort gaat het dus een stuk beter dan met andere soorten. Desondanks scoort Good Fish alle haaien en roggen rood op de VISwijzer. Hoe komt dit? Ten eerste zijn haaien en roggen erg gevoelig voor visserijdruk omdat ze langzaam groeien en pas laat geslachtsrijp worden (op 5-10 jarige leeftijd). De voornaamste reden is echter dat het erg moeilijk is om onderscheid te kunnen maken tussen verschillende soorten. Hierom worden roggen en haaien vaak niet gedetermineerd tot soort, maar verdeeld als ‘glad’ of ‘stekel’. Haai of rog wordt daarnaast op de markt vaak aangeboden in stukken of als rogvleugel. Dit maakt het zonder DNA-onderzoek onmogelijk om te achterhalen over welke soorten het gaat.
Ontbrekende, maar ook verkeerde informatie
Indien aanwezig, biedt de informatie die op het etiket staat hierin ook weinig zekerheid. Zo heeft een DNA-onderzoek naar het verkeerd etiketteren van roggen op de Nederlandse markt, uitgevoerd door Wageningen Universiteit in opdracht van de Dutch Shark Society en het Wereld Natuur Fonds, ondervonden dat bij 56% van de producten een verkeerde soort op het etiket vermeld wordt. Het niet, of verkeerd identificeren van soorten belemmert goed beheer op deze soorten. Dit maakt het daarnaast ook onmogelijk voor de verkoper en consument om onderscheid te maken tussen bedreigde soorten en soorten waar het momenteel wel goed mee gaat.
De vangstmethode, het vangstgebied en de tijd van het jaar zijn bepalend voor de soorten en hoeveelheid bijvangst van haaien en roggen. Visserijgegevens zijn essentieel voor goed beheer van haaien- en roggensoorten in de Noordzee. Aangezien haaien en roggen ook worden bijgevangen in populatie- en bijvangstonderzoek, draagt het ‘Kennisproject VISwijzer en Flyshootvis’ van Good Fish, in samenwerking met Wageningen Marine Research en de vissers van Cornelis Vrolijk/Jaczon, bij aan het verbeteren van kennis en beheer. Meer over dit project op onze projectpagina Flyshoot.
Bronnen:
Batsleer, J., Bleeker, K., Brunel, T., van Hal, R., & Staat, L. (2020). Overzicht beschikbare gegevens ten behoeve van Nederlandse beleidsdoelen voor haaien en roggen. https://edepot.wur.nl/536932
Walker, P.A. en Kingma, I. 2020. Brochure haaien en roggen in Nederlandse wateren. NEV Rapport 2020-01 28. https://library.wur.nl/WebQuery/wurpubs/597722