Europese landen zijn verplicht om maatregelen te nemen voor verbetering van de palingstand. Dat is hard nodig, want het gaat niet goed met deze vis. Zijn toestand is zelfs kritiek, zegt de Europese Commissie. Good Fish Foundation start een serie over de Europese wetgeving voor de paling. Hoe werkt die? Wat gaat er goed? En wat niet? Onlangs maakte Brussel bekend dat de regels effectiever moeten. Good Fish Foundation loodst de lezer in 10 afleveringen door het complexe speelveld van internationale en nationale regels heen. Deze serie is mede mogelijk gemaakt met steun van de Nationale Postcode Loterij.
Paling is een trekvis, hij migreert, en over grote afstanden. En dat doet paling ook nog eens van zoet naar zout water en weer terug. Dat is natuurlijk een heel bijzonder fenomeen. De steur is er ook zo eentje. En de zalm.
Als je grote afstanden aflegt, bijvoorbeeld op zoek naar een plek om voort te planten, wil je onderweg liefst geen belemmeringen tegenkomen. Maar in de praktijk is dat bij trekvissen wel het geval. De paling kon in vroeger tijden als glasaaltje vanaf zee onbelemmerd de rivieren optrekken. Op zoek naar een fijn en beschut plekje in het zoete water om op te groeien. Maar de mens had ook andere belangen, bijvoorbeeld om energie opwekken of zich beschermen tegen de dreiging van hoogwater. Zo werden grote constructies langs de kust en in de rivieren gebouwd. Neem bijvoorbeeld de Afsluitdijk, de Deltawerken, maar ook gemalen en bijvoorbeeld waterkrachtcentrales waarvan je er in Spanje en Zweden heel veel hebt. Vooral omdat onneembare barrières werden aangelegd voor de paling daalde het bestand in Europa geleidelijk naar de paar procent die er nu nog over is. De visserij was overigens een andere oorzaak, maar er zijn sinds de inwerkingtreding van de EU-Aalverordening in een aantal landen al flinke stappen gezet om de visserij terug te dringen. Ook de sportvisserij. De grote uitdaging zit ‘m in het oplossen van de migratiebarrières.
In de Aalverordening staat expliciet genoemd dat de lidstaten structurele maatregelen moeten nemen om rivieren ‘passeerbaar’ te maken. Hoe en hoeveel ze dat moeten doen, wordt aan de landen zelf overgelaten. Tja, en waar begin je dan? Alleen al in Nederland zijn er duizenden barrières.
Gelukkig heeft de paling mogelijk ook steun van een andere maatregel. In de Europese wetgeving voor schone rivieren en meren – de Kader Richtlijn Water – wordt de Europese lidstaten opgedragen om hun zoete water schoner te maken en ervoor te zorgen dat het water ook geschikt leefgebied is voor planten en dieren. Ook daarom worden migratiebarrières aangepakt. Zo zijn er allemaal initiatieven ontstaan met namen als vispassages, vislift, vistrappen en niet te vergeten de vispassagerivier bij de Afsluitdijk. Want je hoeft niet een heel bouwwerk af te breken om vissen erlangs te kunnen laten trekken.
Daar profiteert dus ook de paling van, zou je denken. Helaas blijkt dat een maatregel in het kader van de Kader Richtlijn Water soms wel goed uitpakt voor zalm of een andere vis, maar vaak niet voor paling. Het komt er dus op aan om de maatregelen in de Kader Richtlijn Water en de Aalverordening beter op elkaar af te stemmen. Landen kunnen ook veel van elkaar leren door hun successen met elkaar te delen. Maar de echte uitdaging zit ‘m in nog meer geld beschikbaar maken om ruim baan te geven aan trekvissen, zoals paling. En daar profiteren ook andere dieren en planten van.
De volgende aflevering gaat over: Palingvisserij gaat door