Sliptong

Goede vraag. Op menu’s wordt vaak onderscheid gemaakt tussen (zee)tong en sliptong, terwijl het in beide gevallen om dezelfde soort gaat! De (zee)tong is een volwassen tong, terwijl een sliptong een jonge, ofwel babytong is.

Volwassen tong is meestal groter dan 27 cm, terwijl sliptong varieert tussen 24 – 27 cm. Om een sliptong te kunnen vangen heb je dus een net nodig waar deze niet doorheen kunnen slippen!

Ook onderscheid op de VISwijzer

Op de VISwijzer maakt Good Fish ook onderscheid tussen tong (zeetong) en tong (sliptong). Dit komt doordat er voor beide verschillende duurzaamheidsbeoordelingen zijn. Tong kan geel of rood scoren, terwijl sliptong altijd rood scoort. De visserij op sliptong heeft namelijk meer negatieve impact op het ecosysteem.

Sliptong scoort altijd rood op de VISwijzer. Dit komt door een aantal duurzaamheidsproblemen. Good Fish zet ze hier op een rijtje:

Sliptong is zeer slank en flexibel van vorm, en verstopt zich snel in de bodem in geval van gevaar. Om dit populaire doelwit te vangen, hebben bodemvissers dus netten met kleine maaswijdtes nodig en een methode die de sliptong voldoende doet schrikken om uit het zand en in het net te komen. Dit leidt tot visserijpraktijken met veel bijvangst van ondermaatse tong en andere vissoorten én aanzienlijke bodemberoering om de sliptong te kunnen vangen. Om zo’n zwaar tuig op die manier over de bodem te trekken, is bovendien erg veel brandstof nodig, wat bijdraagt aan een hoge CO₂ uitstoot per kilo sliptong.

Volwassen tong op de VISwijzer

Hoewel sliptong altijd rood scoort op de VISwijzer, kan de duurzaamheidscore van volwassen (zee)tong verschillen. Van alle tong wordt 92% met de niet duurzame boomkor gevangen. Sommige tong is MSC-gecertificeerd (zie de vraag over MSC voor meer details), en andere scoort geel als deze gevangen wordt met staandwantnetten in het Skagerrak of Kattegat. Deze zul echter je niet snel tegenkomen, slechts 5% wordt namelijk op deze manier gevangen.

Nee. Het tongbestand in de Noordzee wordt niet meer overbevist, al is dit ongeveer van 2005 t/m 2020 wel gebeurd. In de afgelopen paar jaren is de visserijdruk flink omlaag gegaan en is het tongbestand nu aan het herstellen. Het tongbestand wordt ook beheerd door minimummaten, ook wel Minimum Conservation Reference Sizes (MCRSs) genoemd. Volwassen tong heeft een minimummaat van 27 cm en sliptong van 24 cm. Hoewel niet bekend is of deze minimummaat van 24 cm ideaal is voor het tongbestand, heeft het bestand momenteel volledige reproductiecapaciteit. Aangezien het bestand echter nog maar net op maximale duurzame opbrengst (MSY) zit, moet verder onderzoek gedaan worden naar deze minimale vangstmaten.

In de tongvisserij is sprake van zeer hoge bijvangst van ondermaatse vis en ander onderwater-leven. Bijvangst kun je onderverdelen in 3 groepen. De eerste hiervan is bijvangst van zeesterren, mosselen en krabben. In de tongvisserij, is de gemiddelde bijvangst van deze dieren ongeveer 45% en gaat meteen overboord. Dit proces heet discarden. Dan heb je nog vissen die niet onder de aanlandplicht vallen en niet aangevoerd worden omdat ze commercieel niet interessant zijn. Dit betreft ongeveer 25% van de hele vangst. Vervolgens is er nog een deel (ongeveer 15%) van de vis die wel aan land wordt gebracht, maar wettelijk ondermaats is. Deze mag niet gebruikt worden voor menselijk consumptie en wordt vernietigd.

Kortom, je kan zeggen dat per kilo tong minstens 30 – 40 kilo aan zeeleven wordt opgevist en verspild (Van Marlen et al., 2014¹).

Hoe verminder je deze bijvangst?

Er worden verschillende studies gedaan om een methode te ontwikkelen die de hoeveelheid bijvangst in de (slip)tongvisserij vermindert. In dit filmpje meer over een van deze initiatieven.

¹Van Marlen, B., Wiegerinck, J. A. M., van Os-Koomen, E., & Van Barneveld, E. (2014). Catch comparison of flatfish pulse trawls and a tickler chain beam trawl. Fisheries research, 151, 57-69.

Aangezien 92% van de tong in het noordoostelijke deel van de Atlantische Oceaan wordt gevangen met de boomkor, zal dit antwoord vooral over deze methode gaan.

Sinds 2017 zijn er veel wetenschappelijke artikelen uitgebracht over de negatieve impact van de boomkor op het ecosysteem. Bij deze vismethode worden lange stalen pijpen (de bomen) met daaraan zogenaamde wekkerkettingen over en door de zeebodem gesleept om de vissen op te schrikken, waarna deze in het net belanden. Deze kettingen verstoren de bovenste 4-8cm van de zeebodem, wat zorgt voor zware verstoringen en kan leiden tot sterfte van organismen die op de zeebodem leven. Deze vismethode verstoort niet alleen de zeebodem maar kan ook het ecosysteem van de zeebodem uniformer maken, wat kan leiden tot een lagere biodiversiteit.

De boomkorvisserij op tong in de Noordzee wordt beschouwd als de visserij met de grootste ecologische schade. De negatieve aspecten van deze visserij hebben ertoe geleidt dat de Europese Commissie in overleg is om bodemsleepvisserij te verbieden per 2040.

Aangezien tong hoofdzakelijk met de boomkor wordt gevangen, zal in dit deel specifiek op deze vangstmethode worden ingegaan. Door het gewicht en het intensieve bodemcontact van het vistuig, heeft de boomkorvisserij een zeer hoog brandstofverbruik. Voor boomkorvaartuigen zijn grotere en krachtigere motoren nodig, waardoor het gewicht van het vaartuig ook nog toeneemt.

Volgens de Seafood Carbon Emissions Tool komt de CO₂ uitstoot voor tong uit op 11,5 – 13,7 CO₂ per kg gevangen vis. Wanneer deze in eiwit-waarden wordt uitgedrukt, komt dit neer op 120,6 – 143,9 CO₂ per kg eiwit. Dat is vergelijkbaar met biefstuk. Ter vergelijking; een op de VISwijzer groen scorende haring, gevangen met ringzegen, komt op 1,7 – 3,9 CO₂ per kg eiwit.

Naast het vrijkomen van CO₂ door brandstofverbruik, komt CO₂ die in de zeebodem is vastgelegd, ook vrij door bodemverstoring tijdens het vissen. Deze, nu vrije, CO₂, kan weer in de atmosfeer terechtkomen en bijdragen aan klimaatverandering. De mate waarin dit gebeurt en bijdraagt is nog onduidelijk en staat ter discussie.

De pulskor maakte gebruik van minder zware sleepnetten en elektrische schokjes, waardoor de vissen opschrikken en in het net zwemmen. Het brandstofverbruik van de pulskor ten opzichte van de boomkor werd met 46% verminderd (Turenhout, 2016¹). Ook zouden er goede resultaten zijn ten aanzien van de vermindering van bijvangst, betere vangstselectiviteit voor tong en vermindering van bodemberoering (Van Marlen, 2014²). Ook ICES concludeerde in 2020 dat het vissen op tong met de pulskor in de Noordzee duurzamer is dan het vissen met de traditionele boomkor. Deze methode werd veel gebruikt door de Nederlandse vloot maar is sinds kort verboden in de Europese Unie vanwege politieke en economische redenen. Lees hier meer over in onze blog.

Deze video van de visserijonderzoekers van Wageningen Marine Research geeft antwoord op de vraag of elektrisch pulsvissen een goed alternatief is voor de boomkor.

¹Turenhout, M. N. J., Zaalmink, B. W., Strietman, W. J., & Hamon, K. G. (2016). Pulse trawling in the Netherlands: economic and spatial impact study (No. 2016-104). Wageningen Economic Research.

²Van Marlen, B., Wiegerinck, J. A. M., van Os-Koomen, E., & Van Barneveld, E. (2014). Catch comparison of flatfish pulse trawls and a tickler chain beam trawl. Fisheries research, 151, 57-69.

Omdat de visserij op sliptong kleine maaswijdtes vereist, is dit de voornaamste aanleiding voor vissers om illegale netvoorzieningen zoals binnenkuilen of touwtjes te gebruiken. Binnenkuilen zijn extra netten die in de gewone netten worden gehangen om de maaswijdte verder te verkleinen en touwtjes, die in het net gebonden worden, worden om dezelfde reden gebruikt. Het gebruik hiervan is illegaal, maar wordt nauwelijks gehandhaafd. Een onderzoek van de Tilburgse Universiteit laat ook zien dat wanneer een controleship op zee is, de maat van de aangevoerde (slip)tong een stuk hoger is dan wanneer deze in de haven ligt.

Tong is in de Noordzee gecertificeerd onder de ´Joint demersal fisheries (JDF) in the north sea and adjacent waters´. Deze certificering combineert meerdere tongvisserijen die voorheen individueel werden gecertificeerd door MSC. Naar schatting zijn 17% van alle tongvangsten MSC gecertificeerd. De gebruikte vismethodes die onder deze certificering vallen zijn: passieve netten, bijvoorbeeld staandwantnetten, Deense zegennetten, longlines en hengels en de boomkor met een grotere maaswijdte van 120mm (ipv 80mm).

Ondanks de motiverende werking die een MSC-certificering heeft voor vissers om hun praktijken te verbeteren, is de “Joint demersal fisheries” certificering controversieel, aangezien velen van mening zijn dat boomkorren in essentie niet duurzaam kunnen zijn.

Momenteel zijn er geen veganistische producten die specifiek bedoeld zijn om (slip)tong te vervangen in Nederland. (Slip)tong wordt in vele recepten vaak vervangen door kabeljauw en hier zijn echter wel alternatieven voor zoals: “Jumbo Tasty Veggie Gourmet Vegan” (Jumbo), “Salt & Vinegar Battered Fishless Filets” and “Lemon and Pepper Breaded Fishless Filets” (Quorn) “Tasty Codd”, or “De Lekkerbeck” (Vegan ZeaStar). Er zijn ook vele blogs die beschrijven dat tong vervangen kan worden door tofu.