Power to the Paling

In de afgelopen vijftig jaar is het palingbestand in Europa met meer dan 90% afgenomen. Het gaat zo slecht, dat de paling op de Rode Lijst van de IUCN (de internationale unie voor natuurbescherming) de status: ‘ernstig bedreigd’ heeft. 

De paling kan in zoet én zout water leven en stokoud worden (de oudste in Nederland gevangen paling was 85 jaar). Ook heeft de paling een bizar leven. Om zich voort te planten zwemt de paling 6000 kilometer naar de Sargassozee (bij de Bermuda eilanden). De jonkies zwemmen vervolgens weer helemaal terug naar Europa, deze baby’s noemen we glasaal. Een vrouwtjespaling is pas na 12 tot 25 jaar geslachtsrijp en na het eitjes leggen sterft ze. Ze kunnen zich dus maar één keer in hun leven voortplanten. En hóe dat precies gaat, is nog steeds een groot mysterie. 

Nog maar vijftig jaar geleden zaten alle wateren in Europa, dus ook in Nederland, vol paling. Belangrijke oorzaken voor de dramatische afname zijn barrières als dammen, sluizen en gemalen, stroperij, vervuiling, ziektes en overbevissing. 

Hopelijk wel; maar dat gaat niet vanzelf. In de hele wereld hebben vissen het moeilijk, maar de paling heeft het extra moeilijk vanwege zijn leefwijze. En daarbij is het ook nog eens een gewilde vis om te eten. Niet alleen in Europa maar vooral ook in Azië. Het is dus belangrijk dat er meer bewustwording komt bij consumenten, bedrijven en politiek en daardoor meer actie voor de paling. 

Jammer genoeg niet, al wordt er veel onderzoek naar gedaan. Het is wetenschappers al wel gelukt om paling te laten voortplanten, maar de pasgeboren jonkies eten niet en gaan dan dood. Ook is er geen wetenschappelijk bewijs dat het uitzetten van paling zin heeft, omdat onduidelijk is of de uitgezette palingen de weg terug vinden naar de Sargassozee. De meeste paling die we in Nederland eten komt wel uit een kwekerij, maar daar worden glasaaltjes uit het wild opgekweekt en vetgemest tot grote volwassen paling. Paling kweken zonder dat het effect heeft op de wilde populatie kan dus (nog) niet.  

Sinds 2007 is in Europa de Aalverordenings van kracht. Dat zijn internationale afspraken over maatregelen om de palingstand te verbeteren. De Europese Commissie heeft deskundigen gevraagd te onderzoeken of de wet effect heeft gehad. Wat blijkt: na jaren van teruggang lijkt het palingbestand te zijn gestabiliseerd, maar – en dat is het slechte nieuws – de stand is nog stééds zo laag dat deze kritiek is!  

Hebben de landen dan niks gedaan? Nee, zo is het ook weer niet. Regeringen hebben bijvoorbeeld maatregelen genomen om de visserij terug te dringen. Zo mag er in Nederland in september, oktober en november niet op paling worden gevist. Dat zijn de maanden dat de volwassen palingen terugkeren naar zee. Ook komt er steeds meer aandacht voor het visvriendelijk maken van barrières in sloten en rivieren, die palingen belemmeren om verder te zwemmen. Denk bijvoorbeeld aan sluizen en gemalen. Juist daar zit ‘m de grote uitdaging, aldus de deskundigen. Die barrières wegnemen levert echt wat op. Maar dat is duur, want er zijn tienduizenden grote en kleine waterwerken in Europa. 

Het is echt code rood. Zo lang de paling de status van ‘critically endangered’ heeft op de rode lijst van bedreigde diersoorten van de IUCN adviseren wij om GEEN paling te eten. De verkoop van paling is legaal in Nederland, maar wij raden de consumptie dus sterk af. De meeste supermarkten verkopen daarom ook geen paling meer. Helaas is het nog wel ruim verkrijgbaar bij visspeciaalzaken, maar deze paling komt uit dezelfde populatie en is dus net zo goed bedreigd.  

Hou je juist van gerookte paling vanwege het ‘rooksmaakje’, probeer dan eens andere lekkere gerookte vis, zoals gerookte makreel, sprot en haring (spekbokking). De beste vervanger is misschien nog wel de gerookte forel. Voordeel is ook dat deze – in tegenstelling tot de paling- kan worden gekweekt en met ASC of biologisch keurmerk kan worden gekocht! 

Wil je echt iets uit de Nederlandse sloten proeven? Probeer dan eens rivierkreeft. 

De ‘straatwaarde’ van babypaling (glasaaltjes) ligt hoger dan die van cocaïne! Dat zit zo: in Azië zijn ze dol op paling. Om te eten dan. Eén kilo glasaaltjes groeit uiteindelijk uit tot 3000 volwassen palingen. Dus dat is enorm interessant voor stropers en smokkelaars. Tegenwoordig smokkelen zij miljoenen glasaaltjes per jaar vliegtuigen in. Moet je je voorstellen: word je in een plastic zakje met water gestopt en ingepakt in een koffer en dan vlieg je naar de andere kant van de wereld… Deze illegale stroperij en smokkel is serious business: in 2019 werd er 5,7 ton glasaal door politie en douane onderschept (cijfers Europol).

Nee, op dit moment kan dat niet. Er is nog geen enkele duurzame gecertificeerde paling. ICES geeft aan dat het doden van paling naar nul moet, want we kunnen nu geen enkele paling missen, en dus help je de paling het beste door hem niet op te eten. 

Wil je nog meer weten over de paling? Kijk dan eens op ‘Power to the Paling‘ Good Fish en RAVON hebben met de ‘Power to the Paling’ campagne als doel zoveel mogelijk mensen te laten weten hoe slecht het eigenlijk met de paling gaat en tegen welke problemen de paling allemaal aanloopt. Zo kan iedereen betere keuzes maken en komt er meer druk op de politiek. De campagne is inmiddels afgerond. De petitie is uiteindelijk meer dan 41.000 keer getekend, en op 21 maart zijn aangeboden aan de Tweede Kamer. Dit gebeurde in Den Haag, aan de Prinsessegracht, waar ook de kleine glasaaltjes vanuit zee onze rivieren binnen zwemmen.