24-04-2023
De populaire Netflix documentaire ‘My Octopus Teacher’ geeft menig kijker het idee dat een octopus een soortgelijke belevingswereld heeft als de mens én een extreem intelligent dier is. Onlangs werd bekend dat het Spaanse bedrijf Nueva Pescanova op Gran Canaria ’s werelds eerste octopuskwekerij wil openen. Dit leidde tot de nodige ophef en er werd zelfs een petitie gelanceerd om dit initiatief te stoppen. Waarschijnlijk met de documentaire als katalysator voor de verontwaardiging, tekenden bijna 1 miljoen mensen de petitie.
Good Fish werd vaak gevraagd naar onze mening over deze vorm van kweek. Kijkend naar de mens en de octopus is het appels met peren vergelijken. Wat wel één van de nieuwere inzichten is, is dat voorheen men dieren kweekte uitgaande van stressreductie: hoe minder stress hoe beter. Echter is het niet zo simpel; vissen zijn in de natuur gewend aan een bepaalde hoeveelheid stress in hun leven, en hebben dus een bepaalde mate van ‘goede’ stress (eustress) nodig om hun natuurlijke gedrag te kunnen uiten. Daarnaast laat eerder onderzoek zien dat vissen in staat zijn om keuzes te maken en te anticiperen (Van de Vis, 2021a). Complete eliminering van stressfactoren uit de omgeving kan er dus voor zorgen dat een vis ook geen goede stress meer ervaart. Dat kan tot verveling leiden, wat weer negatieve gevolgen heeft voor de mentale gezondheid.
Homeostase of allostase
Cerquiera en Billington (2020) stellen dan ook dat niet homeostase, maar allostase het streven zou moeten zijn als het gaat om het welzijn van de vis. Allostase is een voortdurende aanpassing aan een natuurlijk, dynamische omgeving, waarin een dier met lichte stressfactoren moet omgaan om zich goed aan te passen aan omstandigheden. Allostase-theorie gaat dus uit van een hyperbolische relatie tussen stressfactoren en welzijn; zowel onder- als overstimulatie zou een negatieve impact op de mentale gezondheid hebben, maar de juiste hoeveelheid simulatie zou juist goed zijn voor het welzijn van de vis.
Octopus heeft stimulerende omgeving nodig
Kortom, het plaatsen van octopus in kleine klinische hokjes waar ze voldoende schoon water en eten krijgen, zou ervoor kunnen zorgen dat de octopus zo snel mogelijk groeit. Maar of dit ook een diervriendelijke kweekmethode is, is nog maar de vraag. Zoals ook de Netflix documentaire heeft laten zien, hebben ze een uitstekend geheugen, zijn in staat om te leren en problemen op te lossen. Daarbij hebben ze een goed ontwikkelde zintuiglijke waarneming en kunnen complexe taken uitvoeren, zoals het openen van potten en het navigeren door doolhoven. Daarom is het belangrijk om ervoor te zorgen dat octopussen in aquacultuur een stimulerende omgeving hebben, die hen in staat stelt om hun intelligentie te gebruiken en hun natuurlijke gedrag uit te voeren.
Geen beoordeling mogelijk
Concluderend, wanneer een octopus geen stimulerende omgeving heeft, dan kan deze onnatuurlijk gedrag gaan vertonen. Een octopus kan zich gaan vervelen wat uiteindelijk tot letsel kan leiden. In het verleden is gezien dat octopussen zichzelf letsel toebrengen, dit gedrag is vooral geobserveerd in gevangenschap. Als een kweker er dus rekening mee houdt dat een vis natuurlijk gedrag kan vertonen is er een mogelijkheid voor welzijnsvriendelijker kweek. In het geval van het Spaanse bedrijf Nueva Pescanova was er al protest voordat de kweek er überhaupt was. Wij kunnen dus niet beoordelen hoe deze kweek eruit zou komen te zien.
Bronnen:
Powell, A. L. (2022). Octopus aquaculture: Welfare practices and challenges. Can Vet J, 63(10), 1072-1074. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9484201/
Cooke, G. M., Tonkins, B. M., & Mather, J. A. (2019). Care and Enrichment for Captive Cephalopods. In C. Carere & J. Mather (Eds.), The Welfare of Invertebrate Animals (pp. 179-208). Cham: Springer International Publishing.