Afgelopen dinsdag 29 april 2022 kondigde minister Staghouwer aan dat hij onderzoek laat doen naar de vleestaks. De visie van de minister is dat door een extra belasting te heffen op vlees, de vraag naar dierlijke eiwitten afneemt. Dit draagt bij aan een gezonder en duurzamer eetpatroon. In navolging daarvan kreeg Good Fish van diverse bewuste consumenten de vraag: komt er nu ook een vistaks? In onze blog geven wij een korte analyse op deze vraag.
Wat houdt een vleestaks in?
Vleesproductie draagt substantieel bij aan de uitstoot van broeikasgassen zoals CO2 en methaan. Van de totale uitstoot komt 30% voor rekening van de voedselproductie en consumptie. Binnen die 30% komt 50% van vlees en zuivel. Bovendien kost het produceren van vlees grote hoeveelheden water, energie en landoppervlakte en verhoogt het de uitstoot van bijvoorbeeld stikstof. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft bewerkt vlees aangemerkt als ‘kankerverwekkend’ dus ook gezondheid van de bevolking speelt een rol in deze discussie. Groenten en fruit zijn gezond en de productie kost bijvoorbeeld minder water, de overheid wil daarom de belasting op groente en fruit verlagen naar 0%.
Een vleestaks lijkt deels in te spelen op het concept van ‘true pricing’ wat inhoudt dat er naar de échte prijs van het product gekeken wordt en dus het hele productieproces financieel in kaart wordt gebracht. Het doel van true pricing is om de impact van producten op mens en milieu transparant en meetbaar te maken zodat consumenten hun koopgedrag kunnen verduurzamen. Wat mist in de vleestaks, maar wel worden meegewogen bij true pricing, zijn de sociale omstandigheden.
Hoe verhoudt vis zich tot vlees?
Van de 30% uitstoot op voedselproductie komt 4% van visserij. Om visproducten te kunnen scoren en er een passende taks aan toe te wijzen moet duidelijk worden hoeveel druk de verschillende producten op het milieu hebben. Dat loopt bij vis zeer uiteen. Van zeer goed tot zeer belastend. De Amerikaanse hoogleraar Ray Hilborn kwam tot de conclusie dat de kweek van schelpdieren en pelagische (visserij op scholen vis in de waterkolom) visserij op kleine vis het minst milieubelastend is. De pelagische visserij, denk hierbij aan soorten als haring of sardines, heeft een relatief laag brandstofverbruik doordat deze vis in dichte scholen bij elkaar zwemt en er dus met vrij weinig moeite veel vis gevangen kan worden. Als je dezelfde redenatie van de vleestaks volgt zou er nauwelijks of geen belasting hoeven zijn voor bijvoorbeeld schelpdieren of pelagische vis.
Schelpdieren zoals mosselen en oesters gebruiken hun filtersysteem om te eten en schonen daarmee automatisch het water op, zo kunnen ze ‘in het wild’ groeien zonder dat de kweek het water vervuilt met extra voer of antibiotica en/of pesticiden. Bijkomend voordeel is ook dat ze geen ruimte op het land innemen en in zee mogelijk zelfs hun ruimte kunnen delen, zo wordt er ook gekeken naar de mogelijkheid om schelpdieren in windmolenparken te kweken. Deze eigenschappen zorgen ervoor dat de CO2-voetafdruk 6 keer zo laag is als kip en garnalen en maar liefst 8 keer lager dan rundvlees! Schelpdieren zijn bovendien ook gezond, ze zitten vol vitamines en mineralen, zijn rijk aan eiwitten en bevatten weinig ongezonde vet.
Het eten van vis is ook gezond maar niet alle vis wordt even milieuvriendelijk gevangen en gekweekt. Neem als voorbeeld de bodemberoerende visserij op platvissen. Voor deze visserij worden netten over de zeebodem getrokken. Deze manier van vissen zorgt voor veel brandstofgebruik, impact op de bodem én bovendien vangt deze visserij in de Noordzee naast de gewenste vis ook een groot gedeelte van bijvangst mee die niet gewenst is en dood overboord gegooid wordt. Kortom, de milieubelasting is hoog.
Hoe zit het met gekweekte vis? Het kweken van vis scoort vaak beter dan vlees omdat het een koudbloedig dier is. Vis gaat om die reden efficienter om met zijn voer. Echter, bij de kweek kan er eveneens sprake zijn van grootschalig landgebruik (denk bijvoorbeeld aan tropische garnalenteelt of soja in het visvoer) of dat er voor het zuiveren van water veel energie nodig is.
Visie Good Fish
Door de groei van de bevolking is de vraag naar eiwitten zo hoog dat het wél nodig is om maatregelen te nemen. Een eiwittransitie waarbij eiwitten uit duurzamere bronnen gehaald wordt, is nodig als we aan de wereldwijde eiwitvraag willen voldoen.
Good Fish staat op zich achter het concept ‘true pricing’ omdat je als consument dan beter zicht krijgt op wat het product de maatschappij kost. Good Fish ziet echter wel dat dit een hele lastige klus gaat worden voor vis, schaal- en schelpdieren omdat er zo ongelooflijk veel soorten van zijn die ieder weer op zijn eigen manier worden gevangen en gekweekt. Kortom, ook vanwege de positieve effecten van het eten van vis op ieders gezondheid, kan je vis niet 1 op 1 scharen onder het kopje ‘vlees’ binnen de vleestaks.
https://www.science.org/content/article/our-growing-taste-shrimp-bad-news-climate-change
https://www.nature.com/articles/s41558-018-0117-x
https://www.science.org/content/article/our-growing-taste-shrimp-bad-news-climate-change
https://www.dierenwelzijnscheck.nl/hoe-klimaatvriendelijk-zijn-jouw-boodschappen