Veel visleveranciers willen zich graag onderscheiden met kwaliteit. Biologisch gekweekte zalm wordt gezien als topkwaliteit omdat veel van de mogelijke nadelen van andere gekweekte vis hier niet van toepassing zijn: de zalm heeft meer ruimte (de dichtheid is minder dan de helft van reguliere kweek), er worden geen antibiotica of bestrijdingsmiddelen gebruikt, de netten worden niet behandeld met giftige aangroeiwerende verf, het voer is niet van GMO herkomst, de zalm wordt niet kunstmatig gekleurd en is van duurzame herkomst (MSC vis en/of afsnijdsels).
Maar in het woud van keurmerken, logo’s en claims, hoe weet je of de zalm écht biologisch is?
Alleen maar wanneer de zalm een erkend biologisch keurmerk heeft, is deze biologisch. De normen voor biologische viskweek zijn vastgelegd door de Europese Commissie. Alleen het groene-blaadje label (EU) en keurmerken als Eko (NLD), Naturland (DE), Bio Suisse (CH), Soil Association (UK), Debio (NO) en Ecocert (FR) zijn erkend biologisch. Regelmatig komen we in Nederland ook zalm met het Label Rouge keurmerk tegen. Dat label wordt vaak als ‘biologisch’ gepresenteerd, maar is het absoluut niet. Het Rode Label verzekert dat een product een ‘hoger kwaliteitsniveau heeft dan een vergelijkbaar product’. Bij Schotse zalm betekent dat onder andere dat de zalm traceerbaar is, een gecontroleerd vetgehalte heeft, gegarandeerde versheid heeft en gegarandeerd van Schotse oorsprong is. Dit heeft echter vrij weinig te maken met biologische kweek. De verdere normen zijn erg onduidelijk. Er zijn in elk geval geen publieke normen voor antibioticagebruik, ontsnappingen, duurzaamheid van voer, ziekteverwekkers, parasietbestrijding, koper-gebaseerde anti-aangroeiwerende middelen. Allemaal vereisten die echte biologische kweek wel heeft.
Zalm kan dus niet zo makkelijk biologisch worden genoemd. Veel labels en keurmerken lijken eerder een kwestie van goede marketing! De lijst van misleidende claims eindigt niet bij Label Rouge. Ook het Freedom Food Label van de Britse RSPCA is niet biologisch. Het is een standaard voor dierenwelzijn, vergelijkbaar met de ‘Beter Leven’ sterren van de dierenbescherming. Andere kwekers promoten hun product als heel verantwoord, omdat het in ‘zuiver water’ wordt gekweekt (dus zonder gebruik van antibiotica, hormonen of groeistimulerende middelen). Maar, in de Europese zalmkweek worden sowieso geen hormonen of groeistimulerende middelen worden gebruikt. Antibiotica worden gebruikt wanneer zalm veel last heeft van zalmluis (de luizen veroorzaken namelijk wondjes die snel ontsteken), maar niet preventief.
Soms kan het zo zijn dat een bedrijf wel een goede reputatie heeft op weten te bouwen doordat zij wel goed begonnen is, maar waarbij het onduidelijk is of zij nog steeds aan de voorwaarden van biologische kweek voldoen. Een voorbeeld is Loch Duart. Meer dan tien jaar geleden was dit een echt innovatief zalmkweekbedrijf, dat ook de goedkeuring kon krijgen van milieuorganisaties. Maar wanneer nu naar de prestaties van het bedrijf wordt gevraagd, blijft het erg stil. Feit is ook dat in 2013 op acht kwekerijen van Loch Duart het maandelijkse zeeluis-niveau meer dan drie keer het gemiddelde was van de drempelwaarde van de sector. Het bedrijf is ook niet bepaald kleinschalig te noemen, hoewel het zo nog wel wordt gepresenteerd in Nederland. Loch Duart zalm scoorde ooit groen op de VISwijzer maar dat is al lang niet meer zo.
In de supermarkt ligt nu vooral verantwoord gekweekte zalm met het ASC keurmerk. De ASC standaard volgt deels een andere lijn dan de biologische standaard, zij stelt meer concrete, meetbare duurzaamheidscriteria. Biologisch voer mag geen gentech-ingrediënten, kunstmatige kleurstoffen en antioxidanten bevatten en de plantaardige ingrediënten moeten van biologische oorsprong zijn wat het voer duur maakt. ASC zalm krijgt voer dat met name kijkt naar duurzame bronnen voor vismeel en visolie en is daardoor ook goedkoper. Good Fish Foundation beveelt zowel Biologisch als ASC aan.
Afbeelding via Norwegian Seafood Council