10 vragen over camera’s aan boord van schepen

Op 30 mei 2023 is door het Europees Parlement een akkoord bereikt over de inhoud van een EU-verordening over elektronisc toezicht op visserij^[1]. Dit is een akkoord waarover in 2021 al was besloten dat deze er zou komen, daarmee is het waarschijnlijk dat de veronderning wordt aangenomen na een formele stemming in het Parlement.

In het akkoord staat dat EU-vissersschepen van 18 meter of langer die aangemerkt zijn al ‘hoog risico’ verplicht worden om camera’s aan boord te hebben.  Daarnaast wordt het verplicht voor alle Europese vissersschepen, ook kleiner dan 12 meter, om hun locatie met een GPS-systeem zichtbaar te maken en hun vangsten te rapporteren ^[1]–[2]. Voorheen werd er ook gecontroleerd, maar dan met menselijke waarnemers aan boord of pas als het schip met zijn vangst teruggekeerd was. De controles met camera’s zijn essentieel om zicht te hebben op de bijvangsten (vangst waar de visser niet gericht op vist maar dat tijdens het vissen op de doelsoort wordt bijgevangen[3]) en of visserijen zich houden aan de aanlandplicht (zie vraag 2). Omdat toezicht houden op zee met alleen traditionele middelen niet werkt, ook niet op de Noordzee^[4], is het plaatsen van camera’s de beste oplossing. Tenslotte zijn camerasystemen meer schaalbaar dan traditionele visserijcontrole, kosteneffectief (in Denemarken zijn camerasystemen aan boord meer dan 5 keer goedkoper gebleken dan fysieke waarnemers), en maken ze visserijcontroleurs minder gevoelig voor vooringenomenheid (denk aan de videoscheidsrechter (VAR) in voetbal).

^[1]  Fisheries: deal reached on new rules to improve compliance and traceability | News | European Parliament (europa.eu)

^[2] https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/A-9-2021-0016-AM-337-343_NL.pdf

[3] https://www.noordzee.nl/aandlandplicht-en-ongewenste-bijvangst-de-meestgestelde-vragen/

^[4] https://www.efca.europa.eu/en/content/pressroom/evaluation-suggests-non-compliance-landing-obligations-certain-fisheries-north-sea

Nederlandse (en andere EU) vissers mogen in principe vissen in alle EU wateren. Om te zorgen dat dat duurzaam gebeurt is er een gemeenschappelijk visserijbeleid, dat de visstanden beheert. Door nauwkeurig te tellen hoeveel vis er in de zee overblijft na de visvangst, kan worden bepaald wat duurzame visquota zijn. Aan de quota moeten lidstaten en vissers zich houden. Niet alleen om de natuur te beschermen, maar om het lange termijn perspectief van de visserij te verzekeren. Maar alle vissers controleren of ze zich aan de regels houden en alle illegaliteit opsporen met traditionele middelen blijkt moeilijk uitvoerbaar en werkt niet. Daarom zien NGO’s camera’s ook als de oplossing.

Ook is de toepassing van camera’s essentieel in de bescherming van bedreigde soorten, zoals dolfijnen, bruinvissen, haaien en roggen. Tegenwoordig is data over bijvangst van beschermde soorten zeer beperkt, terwijl we wel weten dat dit (een van) de belangrijkste bedreigingen is voor diverse soorten. Camerabeelden kunnen efficiënt voorzien in de data die nodig is om inzicht te krijgen in de grootte en locatie van bijvangst en daarmee effectief beheer voor vermindering van bijvangst informeren.

Er geldt een aanlandplicht in de EU. Dit betekent in principe dat alle visvangst die onder een vangstbeperking valt, zoals een quotum, moet worden aangeland en in mindering worden gebracht van dat quotum. Ongequoteerde vissoorten zoals garnalen en inktvis of bedreigde soorten met een hoge overlevingskans zoals bepaalde haaien vallen hier dus niet onder. Ongewenste bijvangst mag sinds 2019 niet meer overboord gegooid worden. De aanlandplicht is ingesteld om selectievere vismethodes te stimuleren. Het is belangrijk dat vissers zich houden aan de aanlandplicht om overbevissing te voorkomen.

Maar helaas lukt dat niet. De Europese Commissie heeft geconcludeerd dat de aanlandplicht in het algemeen slecht wordt nageleefd en dat vangsten veelvuldig illegaal of zonder te rapporteren overboord worden gegooid^{[1]–[2]–[3]}. Om zeker te weten dat de aanlandplicht wordt nageleefd, is het belangrijk om goede monitoring en controle te hebben van wat er op zee gebeurt. Dit is ook belangrijk voor de algemene verbetering en controle op de visserij. Nederland gebruikte tussen 2010 en 2014 geen waarnemers aan boord (andere landen doen dat wel). Hoe Nederland in de afgelopen vijf jaar hun handhavingsopgave wel heeft ingevuld, is onduidelijk. Wel is duidelijk dat de huidige manier van controle doen niet voldoet. De Europese Commissie stuurde eind oktober 2020 een aanmaningsbrief naar Nederland.

Het Europees parlement heeft nu besloten dat controle op de aanlandplicht met camera’s vereist moet zijn voor een deel van de vissersvloot. De voordelen van camera’s tegenover waarnemers aan boord zijn onder andere dat er minder mankracht nodig is, dat camera’s objectief de gebeurtenissen laten zien en hiermee een eenduidig beeld geven van wat er weggevangen wordt. De data verkregen van camera’s is dus veel preciezer dan die van een waarnemer^[4].

Eigenlijk zijn de camera’s ook voordelig voor de vissers. Er kan met behulp van de camera’s nauwkeuriger bepaald worden in welke gebieden de bijvangst hoog is. In het vervolg kunnen deze gebieden dan vermeden worden, waardoor de bijvangst lager blijft. Daarnaast helpen de camera’s en de GPS bij het bepalen van vangstlocaties. Zo kan illegaal vissen (in bijvoorbeeld beschermde gebieden) worden tegengegaan⁴. Op die manier is het veel minder aantrekkelijk om illegaal te vissen, en hoeven de goede vissers niet meer te lijden onder de kwaadwillenden. Omdat camera’s op schepen in de gehele EU worden geplaatst zijn er minder verschillen tussen de handhaving van dezelfde regels door verschillende lidstaten. Dat maakt de concurrentie tussen Nederlandse (en andere EU) vissers ook eerlijker. Bovendien kunnen vissers gemakkelijker hun vis vermarkten aan de milieu-bewuste consument.^[5]

^[1]https://www.efca.europa.eu/sites/default/files/atoms/files/Executive%20Summary%20NS%20LO%20Compliance%20Evaluation%20Report%202016-2017%20August%202019.pdf

^[2] MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD over de stand van zaken van het gemeenschappelijk visserijbeleid en raadpleging over de vangstmogelijkheden voor 2020. Brussel, 7.6.2019 COM(2019) 274 final. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52019DC0274&from=EN

^[3] MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD Naar een duurzamere visserij in de EU: stand van zaken en oriëntaties voor 2021. Brussel, 16.6.2020 COM(2020) 248 final. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52020DC0248&from=EN

^[4] http://www.transparentfisheries.org/wp-content/uploads/2020/04/REM-Factsheet.pdf

^[5] http://www.transparentfisheries.org/wp-content/uploads/2021/02/EU-Fisheries-Control-Coalition-REM-paper.pdf

Nee, aangezien het een Europese wet is geldt het alleen voor vissersschepen uit de Europese Unie. Daarnaast geldt het alleen voor schepen van 18 meter of langer, die op soorten vissen waarvoor een aanlandingsverplichting geldt én waarvan de kans ook nog eens groot is dat zij zich niet aan de wet houden. Dit zijn bijvoorbeeld schepen die al eerder de fout in zijn gegaan^[1,2].

^[1]https://www.efca.europa.eu/sites/default/files/Technical%20guidelines%20and%20specifications%20for%20the%20implementation%20of%20Remote%20Electronic%20Monitoring%20(REM)%20in%20EU%20fisheries.pdf

^[2]https://www.efca.europa.eu/sites/default/files/Technical%20guidelines%20and%20specifications%20for%20the%20implementation%20of%20Remote%20Electronic%20Monitoring%20(REM)%20in%20EU%20fisheries.pdf

Sinds de aanlandplicht is ingevoerd wordt de naleving daarvan in Nederland gecontroleerd door de NVWA (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit). Dit werd gedaan door een combinatie van controles op zee en aan land. Controles op zee brengen echter hoge kosten met zich mee en vinden niet vaak genoeg plaats^[1]. Controles op land kunnen daarnaast niet achterhalen wat er op zee is gebeurd. We weten dan dus nog niet genoeg om te kunnen zeggen dat vissers zich aan de regels houden. Daarom kunnen camera’s de huidige controle op zee verbeteren omdat er toezicht gehouden kan worden op meer schepen, en direct op zee.

^[1] E. van Helmond et al., ‘Electronic Monitoring in Fisheries: Lessons from Global Experiences and Future Opportunities’ (2020) Fish and Fisheries 21(1), 163

Nee, het voorstel van het EP waarborgt privacy expliciet. De camera’s filmen alleen de werkzaamheden die uitgevoerd worden rondom het vissen en het sorteren van de vangst. Ook staan de camera’s niet altijd aan, maar worden ze geactiveerd door sensoren die meten wanneer het net wordt uitgezet en binnengehaald. De privacy van de bemanning wordt gewaarborgd doordat er geen gezichten worden opgenomen en de camera’s niet op de kajuit gericht staan, maar alleen op de gedeelten waar de vangstwerkzaamheden verricht worden^[1].

Foto: EU Fisheries Control Coalition, geproduceerd door EJF

^[1] http://www.transparentfisheries.org/wp-content/uploads/2021/01/REM-and-privacy-Fact-Sheet-1.pdf

De beelden die opgenomen worden zijn alleen bedoeld voor controle op de naleving van de wet. De camera’s worden niet gebruikt om bemanningsleden te controleren, maar alleen de vangstactiviteiten. In landen waar al camera’s worden gebruikt zijn de beelden versleuteld (‘encrypted’) op het moment van opname. Ze worden alleen door inspecteurs bekeken en zullen niet met anderen gedeeld worden. Daarnaast wordt er ook aan de privacywet (AVG) voldaan tijdens de opnames en het opslaan van de beelden. De beelden mogen maar voor een bepaalde tijd worden opgeslagen, daarna worden deze vernietigd¹. Kijk hier voor meer informatie hoe Nieuw Zeeland het gebruik van camera’s heeft toegepast ^2. Voor het opslaan en bekijken van de beelden is het belangrijk dat er door de overheid capaciteit wordt vrijgemaakt. Dit betekent echter niet dat ieder beeld moet worden nagekeken. Controle van camerabeelden kan steekproefsgewijs gebeuren. Tevens is inspectie in real-time mogelijk met een wifi-verbinding.

1) MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD Naar een duurzamere visserij in de EU: stand van zaken en oriëntaties voor 2021. Brussel, 16.6.2020 COM(2020) 248 final. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52020DC0248&from=EN

2) https://www.mpi.govt.nz/dmsdocument/37763-Protecting-information-collected-through-electronic-monitoring

In tegenstelling tot een aantal berichten die momenteel in de media rondgaan over schending van de privacywet, is dit niet het geval. Het in de gaten houden van elke visser is niet het doel van deze verordening en door de manier waarop het wordt ingesteld, pakt dit ook niet zo uit. De camera’s worden enkel geplaatst om te kijken of de schepen die al eerder de mist in zijn gegaan, zich wel aan de huidige wetgeving houden. Er worden geen individuele vissers gefilmd, en ook alleen tijdens de vangstwerkzaamheden staan de camera’s aan. Voor zover vissers in beeld komen kunnen camera’s hun gezichten automatisch blurren (zie ook foto hieronder).

Foto: EU Fisheries Control Coalition, geproduceerd door EJF

Sommige politieke partijen hebben begin 2020 aangegeven het toezicht op slachthuizen te willen vergroten met behulp van camera’s, inmiddels is dit er ook gekomen. Dit toezicht is met name bedoeld om dierenleed te voorkomen en de voedselveiligheid te garanderen. Dezelfde partijen zijn echter tegen het plaatsen van camera’s op vissersschepen. De meest genoemde reden hiervoor is dat het in strijd zou zijn met de privacywet. De vraag is dan: Waarom is dit wel een probleem bij camera’s op schepen maar niet in slachthuizen?

Bovendien is deze vergelijking wat scheef. Controle op vleesproductie is belangrijk, maar controle op vissen uit de zee is essentieel. Visbestanden zijn een gemeenschappelijk goed. Ze zijn voor vissers uit de hele EU toegankelijk. Zonder effectief toezicht kan dat leiden tot overbevissing. Momenteel bestaat er geen effectief toezicht.

Ja, en al helemaal met de opkomst van AI en automatische beeldherkenning. Cameratoezicht zou namelijk kunnen leiden tot een versoepeling of zelfs afschaffing van de aanlandplicht. Met camera’s kan je namelijk niet alleen registeren of aanlandplichtige vis overboord gaat, maar ook gewoon hoeveel vis per soort is gevangen. En juist de aanlandplicht is mede ontstaan omdat men meer zicht wilde op wat er gevangen werd. Dus als camera’s de volledige vangst in kaart kunnen brengen is de aanlandplicht om die reden eigenlijk niet meer nodig. Wel vinden wij dat de aanlandplicht ook gewoon nodig is om verspilling tegen te gaan en daar kan een camera op het eerste gezicht weinig aan doen, alhoewel er ook camera’s ontwikkeld zijn om onderwater in het net mee te kijken waardoor bijvangst zou kunnen worden verminderd.

Daarnaast is er dankzij automatische beeldherkenning ook een mogelijkheid automatische sorteersystemen te ontwikkelen, wat voor de visserij minder menselijk handelen zou betekenen en dus de loonkosten kan drukken. Zulke machines zijn al in ontwikkeling, maar zullen vanwege cameraverplichting wellicht een vogelvlucht gaan maken.